Dywany dla alergików - wszystko co powinieneś wiedzieć

Jaki dywan wybrać dla alergika?

W mieszkaniach alergików uczulonych na kurzu i roztocza najlepiej stosować dywany o długości włosia nie przekraczającej 10-12 milimetrów. Dywany typu shaggy lub grube dywany wełniane nie są polecane dla alergików, gdyż trudniej usunąc kurz z ich włókien. Najlepsze dla alergików są dywany syntetyczne (np. polipropylenowe) - nie zawierają białek i celulozy, nie chłoną wilgoci, ich włókna mają właściwości elektrostatyczne zaś emisja VOC nie przekracza dopuszczalnych norm.

Dlaczego dywany syntetyczne są bezpieczniejsze dla alergików?

Dywany wykonane z włókien naturalnych, zwłaszcza dywany wełniane nie są polecane w przypadku alergii na roztocza. Gęsto tkane dywany z wełny bardzo łatwo mogą być kolonizowane przez roztocza - nie dość, że gromadzą duże ilości kurzu, to zawarte w ich włóknach białka i celuloza stanowią pożywkę dla roztoczy i grzybów, co stwarza doskonałe warunki do rozmnażania i rozwoju szkoliwych drobnoustrojów. Również włókna sztuczne, takie jak wiskoza mogą mieć w swoim składzie peptydy i celulozę.

Osoby uczulone na roztocza kurzu domowego, rozważając zakup dywanu, powinny w pierwszej kolejności zainteresować się dywanami wykonanymi z włókien syntetycznych. Dywany polipropylenowe mają właściwości elektrostatyczne, które sprawiają iż są mniej podatne na akumulację kurzu i łatwiejsze w codziennym utrzymaniu w należytej czystości.

Włókna polipropylenowe nie chłoną wilgoci, a ich struktura i skład nie zawiera żadnych substancji mogących stanowić pożywienie dla roztoczy. Nie należy się również obawiać emisji lotnych związków organicznych (VOC), gdyż ich stężenie nie stanowi zagrożenia dla domowników.

Fakt 1: Dywany nie powodują alergii

Konkluzje badań prowadzonych niezależnie przez naukowców z różnych regionów świata wyraźnie wskazują na brak zależności pomiędzy posiadaniem dywanów a częstością występowania astmy i alergii.

Szwedzki Instytut Badań Włókien i Polimerów przedstawił analizy wskazujące, że nie było bezpośredniej korelacji między częstotliwością chorób alergicznych a stosowaniem dywanów. Wykorzystanie dywanów w Szwecji stale zmniejszało się od połowy lat 70. ubiegłego wieku  - udział dywanów w pokryciach podłóg spadł z ok. 40%  w 1975r do zaledwie 2% w 1992 roku. W tym samym okresie częstość występowania alergii wśród Szwedów wzrosła około czterokrotnie. Autorzy badania uważają, że reakcje alergiczne u osób wrażliwych nie są bezpośrednio związane z faktem posiadania dywanu, wynikają raczej z ogólnej jakości powietrza wewnątrz pomieszczeń.

W podobnym tonie pisze Sauerhoff (2008) w opracowaniu o znamiennym tytule „Dywany, astma i alergie – mity i rzeczywistość”. Jest to chyba najszerzej zakrojony przegląd badań naukowych w tej dziedzinie. W konkluzji autor wskazuje, iż ” (…) dywany nie powodują astmy. Emisje VOC z nowego dywanu nie działają jako czynniki wywołujące astmę lub alergie. Dywan nie zwiększa częstości występowania ani nasilenia astmy ani alergii u dzieci i dorosłych. Z punktu widzenia astmy i alergii dobrze utrzymany dywan jest bezpieczny.”

Fakt 2: Dywany gromadzą kurz, roztocza i inne alergeny

Prawdą jest, iż dywany posiadają zdolność do akumulacji kurzu i innych zanieczyszczeń. Kurz, ciepło, wilgoć stwarzają idealne warunki do kolonizacji dywanu przez roztocza kurzu domowego. Pajęczaki te żywią się martwym naskórkiem, gubionym przez domowników, zaś białka zawarte w ich odchodach stanowią jeden z najsilniej uczulających alergenów…

Stosowane w warunkach domowych odkurzacze nie są w stanie skutecznie usuwać kurzu gromadzącego się w głębokich partiach dywanów. Australijscy badacze (Sercombe et al., 2006) poddali analizie próbkę 7 używanych dywanów. W każdym z nich zidentyfikowano obecność alergenu Der p, przy czym stężenie alergenu wahało się od 250 do 2500 mikrogramów na m2 dywanu. W ramach eksperymentu fragmenty dywanów odkurzane były dwoma rodzajami odkurzaczy  – klasycznym (wyposażonym w wąż ssący) oraz pionowym (jednoczęściowym). Pomiary wykonane po zabiegu pokazują, iż jednorazowe odkurzanie urządzeniem wyposażonym w wąż ssący pozwalało na usunięcie przeciętnie zaledwie 18% alergenu znajdującego się w dywanie (od 10 do 30% w zależności od próbki) oraz 24% dla odkurzaczy pionowych (od 17 do 47% w poszczególnych eksperymentach).

Wiele badań, włączając przytoczone powyżej, potwierdza zauważalne stężenie alergenu Der p (najczęściej uczulające białko zawarte w odchodach roztoczy kurzu domowego) w używanych przez kilka lat dywanach.

Fakt ten jest najczęstszym argumentem przemawiającym za zasadnością pozbycia się dywanów z otoczenia alergików. Skoro dywany mogą być siedliskiem roztoczy to ich eliminacja ogranicza ekspozycję na alergeny…

Zobacz artykuł "Brudna prawda o naszych dywanach"

Fakt 3: Dywany ograniczają stężenie lotnych alergenów w powietrzu

Dywany łączone są najczęściej z alergią na kurz i roztocza. Są to alergie wziewne – to reakcji alergicznej dochodzi w wyniku wdychania alergenów przez osoby uczulone. Z tego względu realnym zagrożeniem dla alergików są drobiny kurzu i zanieczyszczeń unoszące się w powietrzu. Alergeny zalegające w głęboko w dywanie, pozostają niegroźne do czasu gdy nie zostaną w jakiś sposób poruszone i wzbite w powietrzu…

W tym kontekście warto przytoczyć wnioski opublikowane w 2005 roku przez DAAB (Niemieckie Towarzystwo Alergii i Astmy). Autorzy jednoznacznie wskazują, iż dywany (zwłaszcza wykładziny zakrywające całą powierzchnię) faktycznie poprawiają jakość powietrza:
"Podstawowy wynik badania jest jednak jasny: w pomieszczeniach z odkrytą podłogą wzrasta ryzyko, że unoszenia się drobnych cząstek w powietrzu, podczas gdy zastosowanie wykładziny „od ściany do ściany” minimalizuje to ryzyko."

Tym samym fakt, iż dywan gromadzi alergeny, takie jak kurz, roztocza, sierść zwierząt jest z punktu widzenia alergików zaletą, a nie wadą! Alergeny gromadzące się na twardej powierzchni podłogi (drewno, terakota, winyl) mogą się swobodnie poruszać. Gdy powietrze porusza się, powodowane przez wiatr przez otwarte okno lub nawet ludzi chodzących cząsteczki zanieczyszczeń samoczynnie unoszą się w powietrzu i są wdychane przez domowników.

Dywany zatrzymują alergeny i nie uwalniają ich do powietrza. Działa jak pułapka, która chroni alergików przed wdychaniem szkodliwych cząstek. W ten sposób jakość powietrza w pomieszczeniach pokrytych dywanem lub wykładziną jest rzeczywiście lepsza niż w przypadku powierzchni twardych.

Fakt 4: Ryzyko alergii w wyniku emisji VOC przez dywany jest marginalne

Środki chemiczne stosowane w produkcji dywanów, wyposażenia wnętrz i materiałów budowlanych mogą uwalniać lotne związki organiczne (VOC, Volatile Organic Compounds) w procesie znanym jako „odgazowywanie”. W przeciętnym mieszkaniu znaleźć można około 40 rodzajów VOC – w codziennych zastosowaniach używamy wielu produktów, które emitują VOC w temperaturze pokojowej. Wśród nich jest wiele artykułów gospodarstwa domowego, artykułów ogrodniczych i kuchennych, takich jak środki do zmiękczania tkanin, farby, środki higieny osobistej, środki czyszczące, materiały budowlane i artykuły papiernicze, takie jak klej, taśma, markery itp.

Specjaliści nie zgadzają się co do stopnia szkodliwości VOC – część ekspertów twierdzi, że dla większości osób opary VOC są neutralne i tylko u niektórych osób wywołują objawy alergiczne, podczas gdy inni sugerują iż VOC są toksyczne i wywołują podrażnienie niemal dla każdego. Niezależnie od rozbieżności co do częstotliwości i skali, przyjmuje się, że VOC mogą powodować podrażnienie błon śluzowych oka, problemy z nosem i gardłem, bóle głowy, reakcje alergiczne skóry, nudności, zmęczenie i zawroty głowy.

Dywany mogą uwalniać lotne związki organiczne do powietrza. Zjawisko to występuje zwłaszcza w pierwszym okresie po zainstalowaniu w mieszkaniu, po czym w sposób naturalny ustaje. Emisje z nowego dywanu należą do najniższych spośród wyposażenia domowego, a najważniejszym potencjalnym źródłem lotnych związków organicznych jest styren - składnik lateksu stosowanego do podkładu dywanowego. Innymi, mniej znaczącymi źródłami są barwniki i pomocnicze materiały włókiennicze, jeśli nie zostały one całkowicie wypłukane podczas produkcji.

Osoby obawiające się negatywnego wpływu VOC (i innych środków chemicznych) na zdrowie domowników powinny wybierać dywany posiadające certyfikat niskiej emisji. Najbezpieczniejsze produkty, to takie które posiadają certyfikat niemieckiego Stowarzyszenia na Rzecz Dywanów Przyjaznych dla Środowiska GuT - Gemeinschaft umweltfreundlicher Teppichboden. Emisja VOC jest jednym z 10 kryteriów, które muszą zostać spełnione by produkt otrzymał certyfikat GuT. Wartości limitów certyfikacyjnych GuT są zdecydowanie bardziej restrykcyjne niż normy ustalone przez inne jednostki certyfikacyjne, takie jak AGBB (Niemcy), A+ (Francja), RAL UZ czy zalecenie Unii Europejskiej (ECA 18).

Fakt 5: Istnieją skuteczne metody czyszczenia dywanów dla alergików

Pranie ekstrakcyjne (hot water extraction)

Pranie wodne w powszechnej opinii uznawane jest za najskuteczniejszą metodę czyszczenia dywanów, polecaną nie tylko dla alergików. Proces czyszczenia polega na równoczesnym natryskiwaniu i odsysaniu wody ze środkiem czyszczącym. Zastosowanie wody pozwala wypłukiwać zabrudzenia gromadzące się głęboko we włóknach dywanu.

Wykorzystanie ciepłej lub gorącej wody (o ile tkanina, z której został wykonany dywan na to pozwala) nie tylko zwiększa efektywność czyszczenia, ale powoduje większą śmiertelność roztoczy kurzu domowego (im wyższa temperatura, tym krótsza ekspozycja jest zabójcza dla roztoczy).

W 2013 roku na łamach The Journal of Allergy and Clinical Immunology przedstawione zostały wyniki eksperymentu przeprowadzonego w USA, wskazujące, iż pranie ekstrakcyjne pozwala zredukować stężenie alergenów roztoczy aż o 90% (zbliżone, a nawet ciut lepsze wyniki uzyskano dla sierści psa oraz śliny kota).

 

Czyszczenie parowe (steam cleaning)

Wysoka temperatura jest zabójcza dla roztoczy, podobnie jak innych drobnoustrojów. Ekspozycja na temperaturę powyżej 60 stopni Celcjusza jest jednym z najskuteczniejszych sposobów zwalczania roztoczy w materacach i dywanach alergików.

Skuteczność antyalergicznego czyszczenia parowego potwierdzają wyniki badań przeprowadzonych w Seattle (Vojta et al., 2001). Wykazali oni, iż czyszczenie parowe pozwala na istotne obniżenie koncentracji odchodów roztoczy we włóknach dywanu. W analizowanej próbie zanotowano spadek stężenia alergenu Der p z 60 mikrogramów/m2 do 22 mikrogramów (3 dni po wykonanym czyszczeniu parowym).

Co ważne, przy regularnym odkurzaniu dywanu z upływem czasu następował dalszy, systematyczny spadek stężenia uczulających białek do poziomu 18 mikrogramów po 4 tygodniach i zaledwie 8 mikrogramów po 8 tygodniach od wykonania czyszczenia parowego. Trwała tendencja spadkowa była wynikiem skutecznej eliminacji roztoczy w wyniku działania wysokiej temperatury, alergeny znajdujące się w ich odchodach pozostały jednak w dywanie – były jednak systematycznie usuwane podczas odkurzania - wobec braku roztoczy, z biegiem czasu poziom alergenu mógł z biegiem czasu tylko maleć.

Należy pamiętać, że dezynfekcja parowa może być stosowana wyłącznie na dywanach syntetycznych. Alergicy posiadający dywany wykonane z włókien naturalnych, muszą posiłkować się innymi metodami, gdyż wysoka temperatura prowadzi do nieodwracalnych uszkodzeń dywanów wełnianych.

Więcej informacji na temat czyszczenia parowego

 

Środki roztoczobójcze

Skuteczną metodą zabezpieczenia kolonizacją roztoczy w dywanach należących do alergików może być także stosowanie specjalistycznych preparatów o działaniu roztoczobójczym. W przywołanym już wcześniej artykule poddaliśmy analizie różne rodzaje preparatów na roztocza (środki biobójcze, repelenty, prebiotyki).

Badania przeprowadzone w latach 90-tych, przedstawione na łamach Journal of Allergy and Clinical Immunology (np. Woodfolk et all, 1995) wskazują iż zastosowanie środków zawierających benzoesan benzylu (substancja czynna zawarta w środkach takich jak Allergoff czy Allertex) oraz kwas taninowy (kwas garbnikowy, łac. acidum tannicum) pozwala krótkoterminowo ograniczyć stężenie alergenów w powietrzu oraz dywanie (spadek o 64% w porównaniu z stanem wyjściowym). Autorzy wskazują jednak, iż efekty są krótkoterminowe i nie utrzymują się samoistnie przez dłuższy czas…

Preparaty na roztocza - poradnik dla alergików